onruststoker (melancholie van de onrust)

tempera en olieverf op papier op paneel

2019

35 x 45 cm

Ik had ’m al gesigneerd in 2019, maar hij beviel me steeds net niet. Dus in 2020 opnieuw opgepakt. Nu nog toepasselijker in verband met de coronacrisis.

Naar aanleiding van het boekje van Joke Hermsen is dit beeld ontstaan. Hierin worden onder meer de beide kanten van melancholie belicht en wordt een verband gelegd met de Melancolia van Albrecht Dürer, een kopergravure die al jaren mijn favoriet is door zijn nogal veelzijdige inhoudelijke betekenis. Zij ziet er het verbond in tussen melancholie en wjsheid. Maar eigenlijk zou je ook de iconografische analyse van Panofsky moeten raadplegen om de prent te ’lezen’.

Hermsen geeft aan dat melancholie twee kanten heeft. Je kunt erin verzuipen wat leidt tot letargie of depressie. Of je kunt het inzetten voor je eigen creativiteit. Beide zijn dus afhankelijk van je houding ten opzichte van de melancholie.

Dat de zwaan ook verwijst naar de tijdelijkheid van het leven en de schoonheid, zoals in het ballet ’de stervende zwaan’ (Fokine/Saint-Saëns) zal iedereen weten. Zo drukt de zwaan meerdere tegenstellingen uit: verdriet/troost, pijn/vreugde, schoonheid/agressie, angst/hoop.

Ik ben hier klaarblijkelijk nog niet bekomen van de schrik. En niet in staat de melancholische verlamming het hoofd te bieden; ledigheid dus nog.